Κοσμικοί με πετραχήλια • Ι.Μ.

Υπάρχουν κάποιοι δεσπότες πιο υπερευλαβείς, πιο εξουσιολάγνοι κι από τους ρασοφόρους… και αναφέρομαι, βέβαια, στους αρχιερείς τη τέχνης, θεωρητικούς και κριτικούς, αφού, αν και ούτε καν η Α’ Οικουμενική Σύνοδος δεν είχε το θράσος να διακηρύξει την αναγκαιότητα μεσαζόντων ανάμεσα στον πιστό και το θεό του, εκείνοι προβάλλουν εαυτούς ως τους απαραίτητους διάμεσους ανάμεσα στο έργο τέχνης και τον αποδέκτη του.

Πάνε κιόλας ένα βήμα παραπάνω… Ενώ κανένας κληρικός δεν υποστήριξε ότι το απόλυτο ον είναι απόλυτα μετρήσιμο για να παρουσιάσει τη μαγική μεζούρα στα χέρια του, οι απανταχού δεσποτάδες της τέχνης πασχίζουν να περιορίσουν το έργο σ’ ένα σύνολο μετρήσιμων μεγεθών, έτσι ώστε να εδραιώσουν τη θέση τους ως οι κλειδοκράτορες αυτού. Διότι αλίμονο αν η ουσία ενός έργου τέχνης εδραζόταν ακριβώς πέρα από εκεί που τα μετρήσιμα μεγέθη εξαντλούνται… τότε οι ίδιοι θα καθίσταντο άχρηστοι! Ο, δε, τρόπος τους να εξασφαλίζουν τα κεκτημένα τους είναι να προωθούν ακριβώς εκείνο το είδος τέχνης που αποκαλύπτεται με διανοητικούς υπολογισμούς κι αποκρυπτογραφήσεις… με τους ίδιους, βέβαια, κατόχους του απαραίτητου εγχειριδίου. Φυσικά, η αγωνιώδης προσπάθεια απομάγευσης του έργου δεν υποδηλώνει τίποτα λιγότερο από φθόνο απέναντι στο διαφημιζόμενο αντικείμενο της λατρείας τους…

Βέβαια, τα παραπάνω δεν υπονοούν πως η καταβύθιση στην τέχνη είναι μια διανοητικά και συναισθηματικά αναίμακτη διεργασία, γρήγορη, άνευ προκλήσεων. Είναι, ωστόσο, ένα συνεχές προσωπικό βίωμα και όχι ένα μονοπάτι ξεχορταριασμένο, με σήμανση, μ’ αστερίσκους κι υποσημειώσεις.

Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα σταθείτε μπροστά σε ένα έργο τέχνης το οποίο θα σας καλεί να προστρέξετε για βοήθεια, προσπαθήστε να θυμηθείτε πως δεν χρειαστήκατε ποτέ κάποιον να σας πει πότε να ερωτευτείτε και ποιον, να σας εξηγήσει το γιατί και το πώς – ο έρωτας σας μπορεί να στάθηκε δύσκολος κι απαιτητικός, αλλά τους καρπούς του τους γευτήκατε όταν αποφασίσατε να παραδοθείτε σε αυτόν. Και σας υπόσχομαι, μπροστά σε έναν Caravaggio, έναν Schiele, έναν Hopper, έναν Rothko, έναν Lucian Freud ή έναν Anselm Kiefer, δεν θα χρειαστείτε καμιά γραφίδα βοήθειας…