Ως παράδοση ενός λαού, ορίζουμε τη σκοτεινή εκείνη ρίζα που είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για τη μεταφυσική του τροφοδοσία. Επισήμως, αυτό συνέβη στην Ελλάδα με το τυπικό της ορθόδοξης λατρείας. Στην αντίθετη κατεύθυνση και με πειστικότερο τρόπο, εδραιώθηκε το δημοτικό τραγούδι, όπως κατέδειξε στη συναρπαστική εργασία του ο Χρήστος Μαλεβίτσης. Οι πιο άξιοι από τους δημοτικούς ποιητές μετήλθαν βυζαντινούς δρόμους, για να αναδείξουν όμως μια μυθολογία ξεκάθαρα προχριστιανική. Εδώ, οι χλοεροί τόποι αναψύξεως εντοπίζονται στους πρόποδες μαγικών βουνών. Η δε οδύνη και ο στεναγμός, όχι μόνο δεν απέδρασαν αλλά εντατικοποιούνται.
Δεν ήταν λοιπόν παράξενο που εκατοντάδες συνθέτες, αντί να αναμετρηθούν με το όραμα του Ιεζεκιήλ, προτίμησαν να γράψουν χορούς. Έτσι, όλη η προσοχή εστιάστηκε στην ορθή ανάμιξη παλαιών ρυθμών και κλιμάκων με την απαραίτητη δυτική πατίνα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα και οι πιο συμπαθητικοί απ´ αυτούς (πχ του Κωνσταντινίδη), να μη μας προσφέρουν παρά την ανακούφιση της απόστασης που μας δίνει η χρήση του πληθυντικού. Μόνο ο Bella Bartok δεν απέφυγε την περιαγωγή στους θειαφότοπους της παράδοσης. Κάποιες φορές και ο Σκαλκώτας, όπως στον εμπρηστικό μαλεβιζιώτη που ξεσπάει οργανικά στο σκέρτσο του 4ου κουαρτέτου.
Να είμαστε άραγε όλοι εφοδιασμένοι με την ικανότητα της επιστροφής «στον ουρανό της θάλασσας με τα μεγάλα μάτια» ; Το κατά Παρατζάνωφ γιοφύρι της Άρτας ή τα μοιρολόγια του Δημήτρη Μπάκα δεν μας αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες. Αν υπάρχει παράδοση, είναι η κρυπτομνησία ενός κόσμου τελείως μη πραγματικού που όμως φαίνεται να μας περιέχει. Σε κάθε εποχή, το πολύ να εμφανίζονται 3-4 φορείς της. Οι άνθρωποι αυτοί, πιστοί στη μοίρα τους καθημερινά, θα προσπαθούν να θυμηθούν και να καταγράψουν ένα παρελθόν που ουδέποτε έζησαν αλλά φαίνεται ότι πάντα υπήρχε. Το παρελθόν αυτό για μας τους υπόλοιπους, είναι το πατρικό που δεν θέλουμε να μάθουμε ότι έπεσε, αλλά δεν θα βρούμε και χρόνο για να το επισκεφτούμε.