Δεν είναι εύκολο να το αποδεχτεί κανείς, αλλά όλα δείχνουν ότι ανήκουμε στη γενιά εκείνη του πολιτισμού μας, με το φρικτό προνόμιο να ζει το τέλος της. Δεν αποκλείεται και οι προηγούμενοι κραταιοί πολιτισμοί να παρουσίασαν δύοντας, τα ίδια σημάδια καταφθοράς.
1. Η ξέφρενη αγάπη για τη φύση (natura) σε σημείο να απαιτείται η ολοένα μεγαλύτερη προστασία της. Έστω και ανεπίγνωστα, οι ανέμελοι περιπατητές και οι εν γένει θαυμαστές των ωραίων τοπίων, το μόνο που λαχταράνε είναι την επιστροφή στο χάος με την ελπίδα της μη εμπλοκής τους.
2. Ως συνέπεια του πρώτου, έχουμε την ανενδοίαστη λατρεία προς τα ζώα και τα μωρά, δηλαδή αυστηρά σε ό,τι δεν έχει συνείδηση.
3. Η ακμή ενός πολιτισμού, πάντοτε συνοδεύεται από την έντιμη αποδοχή της μεταφυσικής προέλευσης, ορατών τε πάντων και αοράτων. Με αυτήν ως υπέρτατο αγαθό, διασφαλίζει όσο μπορεί την ελάχιστη δυνατή απόσταση από την αλήθεια. Κάποτε όμως ενδίδει με εμμονή στην έλλογη διερεύνηση των αιτιών. Και όταν κλείνει ο κύκλος, ενώ όλοι γνωρίζουν το μηχανισμό του θαύματος, σχεδόν κανείς δε μπορεί να το θέσει σε λειτουργία.
4. Ένας πολιτισμός εισέρχεται στην τελική του φάση, τη στιγμή που ενδίδει στην έμφυτη θηλυπρέπειά του. Τότε είναι που επιστρέφει στο μητρικό έδαφος της βιολογίας για βεβαιότητες όπως: σταθερότητα, επανάληψη και εκ του ασφαλούς γονιμότητα. Πρόσφατο είναι στη μουσική το όμορφο παράδειγμα του Σπεκτραλισμού που στέγασε με αβάσταχτη ωριμότητα τις Messiaenικές εμμονές των Γάλλων, εκβάλλοντας στη σιγουριά του Ligeti.
Τέλος, το αποφασιστικό στοιχείο που κάνει αναπόφευκτη την πτώση ενός πολιτισμού είναι ο οικουμενισμός. Αυτό συμβαίνει, γιατί με την εξάπλωση επιμερίζεται με δίκαιο τρόπο και ομοιόμορφα η ευθύνη σε όλον τον πλανήτη.
Στα πνευματικά όμως τροχαία των τεκτονικών πλακών, δεν έχουν θέση ούτε η ισοκατανομή ούτε η δημοκρατία. Η ικανή και αναγκαία συνθήκη που μπορεί να τα συντηρήσει είναι μόνο η τραγωδία. Και αυτή πάντοτε θα απευθύνεται στον έναν.